Son yıllarda şeker ve şekerli besinlerin tüketimi ile ilgili pek çok çalışma yapılıyor ve bu çalışmalar medyada oldukça ilgi görüyor. Şeker-kanser ilişkisi, açlık-tokluk mekanizmaları gibi konularda yapılan pek çok araştırmanın sonucu gazetelerde geniş yer buluyor. Geçtiğimiz haftalarda bu konuda ABD’de yapılan bir çalışmanın sonuçları dünya basınına da yansıdı.
Araştırmaya göre;
Araştırma; yaşları ortalama 13,3 olan, obez ve metabolik sendromu bulunan, günlük aldıkları kalorilerin %28’i şekerden gelen, Latin ve Afrika-Amerikalı 43 çocuk üzerinde yapıldı. Bu çocuklara 9 gün boyunca araştırıcıların hazırladıkları besinler verildi. Çocukların o zamanki ağırlıkları göz önüne alınarak günlük almaları gereken enerji hesaplandı. Enerjinin toplam şeker ve früktozdan gelen oranı %10 ve %4 kadar azaltıldı. Bu karbonhidratlar yerine meyve, tahıl gevrekleri, makarna, ekmek gibi besinler kullanıldı.
Şekeri azaltılan diyeti uyguladıktan sonra çocukların diyastolik kan basınçları (kalp gevşediğinde damar duvarında olan basınç) 5 mmHg, açlık trigliserit değerleri %46 oranında, LDL (kötü kolesterol) oranları ise 0,3 mmol/L kadar anlamlı şekilde düşüş gösterdi. Çocuklar ortalama 0,9 kg kaybettiler, ağırlık kaybetmeyenler de bile metabolik parametrelerde gelişmeler görüldü. Araştırmada bu sonucun şekeri azaltmaktan mı, yoksa çocukların tükettikleri yağ miktarının azaltılmasından mı kaynakladığı hakkında kesin bir yargıya varılamayacağının altı çizildi.
Robert Lustig ve arkadaşlarının yaptığı bu çalışma bilimsel olarak incelendiğinde aşağıdaki konuların da göz önünde bulundurulmasında fayda var.
Çalışmada günlük aynı enerjiyi alan, ancak kalorilerin şekerden azaltılmadığı bir kontrol grubu kullanılmadı. Çocuklar bu enerjiyi evde tüketselerdi ne olacaktı? Üstelik yağ tüketiminin azaltılması da metabolik parametrelerde aynı sonuçlara neden olabilir.
Şekerin azaltılıp diğer karbonhidratların diyete eklenmesi daha fazla posa-lif tüketimine neden olabilir. Bu durum kolesterol ve insülin değerlerinde değişikliklere yol açabilir.
Çalışma kısa bir sürede 43 çocuk üzerinde uygulandı. Daha geniş bir grup veya daha uzun bir sürede nasıl sonuçlar doğabileceği bilinmiyor.
Araştırma sonucu daha çok früktoz azaltılması ile ilişkilendirildi. Oysa azaltılan şeker sadece früktoz değildi.
Ağırlık kaybı ile birlikte kolesterol, şeker gibi değerlerde değişiklikler olabilir. Ancak bu değişiklikler sadece şeker değil, başka besin gruplarından veya sadece kaloriyi azaltmaktan da kaynaklanabilir.
Ülkemizde Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (2010)’na göre; 9-11 yaş grubu çocuklarda şekerli besinlerin tüketim miktarı günde 29,14 g, 12-14 yaş grubunda ise 28,09 g’dır. Sağlık Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi işbirliği ile hazırlanan Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi’ne (2004) göre, 10-18 yaş grubu erkeklerde günlük önerilen şeker miktarı 40 g, kızlarda ise 30 g’dır. Yine aynı yaş grubundaki erkek ve kızlarda bal, reçel, pekmez gibi besinler için önerilen miktar günlük 30 g’dır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün çocuklar ve yetişkinlerde şeker tüketimi ile ilgili hazırladığı raporunda, gıda endüstrisi tarafından ürünlere eklenen veya bal, şeker, pekmez ve meyve sularında doğal olarak bulunan şekerler “serbest şeker” olarak değerlendiriliyor. Bu şekerlerin tüketimi yetişkin ve çocuklarda günlük alınan enerjinin %10’undan daha düşük olmalıdır. Diğer bir deyişle, normal Beden Kitle İndeksi (BKI)’ne sahip bir birey için günlük önerilen miktar yaklaşık 50 g’a denk olmalıdır (günlük enerji alımının %5’i, 25 g şekere denktir).
Tüm bu bilimsel gerçeklerden yola çıkarak bir araştırma kamuoyuna sunulurken mutlaka bilimsel ve tarafsız gerçekler üzerinden ve tarafsız bilim insanları tarafından değerlendirilmelidir. Bu çalışma örneğinde olduğu gibi; araştırmayı tüm yönleriyle incelemek önemlidir. Aksi halde hem kamuoyu yanlış yönlendirilebilir, hem de pek çok spekülatif konuşmalara, tartışmalara neden olabilir.
Kaynak: http://www.sabriulkervakfi.org/SekerTuketimi
