Lavmanlar, boşaltıcı lavmanlar ve tedavi edici lavmanlar olarak iki başlık altında incelenir.
BOŞALTICI (TEMİZLEYİCİ) LAVMAN
Kolonu boşaltmak için yapılan lavmandır. Bu lavman:
- Konstipasyonu gidermek,
- Gaz şikâyetlerini ortadan kaldırmak,
- Bazı tanı yöntemlerinden (örneğin, rektoskopi) önce bağırsakları boşaltmak,
- Bağırsak ameliyatlarından önce enfeksiyon gelişimini önlemek amacıyla boşaltıcı lavman uygulanır.
Boşaltıcı lavmanda kullanılan solüsyonlar
- İzotonik solüsyon: Serum fizyolojik (tuzlu su) %09 NaCl izotonik solüsyon olarak kullanılır. Sıvı elektrolit dengesini bozmaz, sık kullanılan bir solüsyondur.
- Hipotonik solüsyon: Musluk suyu, hipotonik solüsyon olarak kullanılır. Bağırsak dokusu sağlıklı olan, normal kilolu kişilerde kullanılır. Bebeklerde, yaşlı hastalarda, kalp, akciğer, böbrek hastalarında volüm artışı ve su toksisitesi olasılığı nedeniyle kullanılmamalıdır.
- Hipertonik solüsyon: Etkisini, bağırsak duvarının yarı geçirgen özelliği nedeniyle interstisiyel sıvıyı bağırsak içine çekerek gösterir. Yüksek tansiyonu ve ödemi olan hastalarda uygulanır. Bebeklerde ve kaşektik hastalarda kullanılmamalıdır. Bilinçsiz ve uzun süre kullanılması, sıvı elektrolit dengesinin bozulmasına neden olur. Kullanıma hazır solüsyonlar vardır.
- Yağlı solüsyonlar: Etkisini, bağırsak çeperini ve dışkıyı yağlayarak gösterir.1000 cc suya 200 cc yağ (zeytinyağı, likit vazelin veya gliserin) eklenerek hazırlanır.
- Sabun solüsyonu: Bağırsak peristaltizmini hızlandırır. Ancak sabunun bağırsak mukozasını tahriş etme riski nedeniyle sık kullanılmaz.1000 cc su içine 30 g sabun katılarak elde edilir.
Solüsyonların yanı sıra enema, lavman seti ve irrigatör seti gibi ticari olarak hazırlanmış lavman setleri vardır. Kullanımı kolaydır.
Lavmanda kullanılan solüsyon miktarı ve ısısı
- Lavmanda kullanılan solüsyon miktarı, hastanın yaşı ve kilosu dikkate alınarak doktor istemiyle belirlenir. Genellikle;
- Bebeklerde, 15-50 100 cc
- Okul öncesi çocuklarda, 200-300 cc
- Okul çağı çocuğunda, 500-1000 cc
- Erişkinlerde, 1000-1500 cc solüsyon kullanılır.
Lavmanda solüsyon ısısı; yetişkinlerde 41-43C, bebek ve çocuklarda 38C dir.
Lavmanda hastanın pozisyonu
Hastaya sol lateral veya sims pozisyonu verilir ( Hasta sol yanına çevrilir ve altta kalan bacağı düz olarak uzatılır. Hastanın üstte kalan bacağı, dizden bükülmüş olarak diğer bacağın üzerine kıvrılır). Bu pozisyonun amacı, lavmanda verilen solüsyonun kolonun üst seviyelerine rahat ulaşmasıdır.
TEDAVİ EDİCİ LAVMAN
Tedavi amacıyla yapılan lavman çeşididir.
- Tedavi edici lavmanda kullanılan solüsyonlar
- Hipnotik ( sakinleştirici) ilaçlar (Kloral hidratlı lavman uygulanır.)
- Antihelmintikler (Bağırsak parazitlerini tedavi amacıyla uygulanır.)
- Baryum sülfatlı solüsyonlar (Tanı koymak amacıyla yapılır.)
- Neomisin içeren solüsyonlar (Bağırsak ameliyatlarından önce bağırsak florasını temizlemek için uygulanır.)
- Elektrolit dengesini sağlamak için gerekli solüsyonlar
