Bu bildiri 11 – 12 Eylül 2017 tarihleri arasında düzenlenen “Uluslararası Hemşirelik Uygulamalarında Etik Kongresi”nde poster bildiri olarak sunulmuştur.
Sosyal medya, internet kullanıcılarının birbirleri ile çevrimiçi iletişim kurdukları, ligobet enformasyon, bilgi, ilgi paylaşımına imkan veren ve web siteleri için kullanılan ortak bir terimdir (1,2). Toplum tarafından artık elzem bir ihtiyaç olarak kabul gören sosyal medya, mesleklerin kullanımı bazında ele aldığımızda kişisel veya profesyonel olarak kullanmaları karşımıza çıkmaktadır. Hemşireler de bu süreçlerde sosyal medyayı kullanırken, betsdot etik ikilemler yaşayabilmektedirler. Sosyal medya kullanımı ile ilgili etik ilkelerin olmaması, bu süreçlerle ilgili standart eğitimin olmaması bireyleri staj veya çalışma sürecinde etik sorunlarla karşı karşıya bırakmaktadır. Hemşirelerin veya hemşirelik öğrencilerinin, sosyal medyanın yararlarını, zararlarını ve doğabilecek sorunlarını anlamaları, süreçlerin yönetilmesinde oldukça önem arz etmektedir (3). Ülkemizde hala gelişimini sürdürmeye çalışan hemşirelik mesleğinin çağın gereklerinde profesyonel bir meslek olması için aşağıda hemşirelik mesleği için ilgili literatür ışığında ülkemiz için sosyal medya kullanımında dikkat edilecek ilkeleri derlemeye çalıştık.
Hemşirelerin Sosyal Medya Kullanımı İçin Etik İlkeler (4-11)
1. Hasta gizliliğini ve mahremiyetini her zaman her yerde (sosyal medya dahil) korumak için etik ve yasal zorunluluklarınızın bulunduğunu bilin.
Mesleğinizi icra ederken yaptığınız her bir paylaşımın sorumluluğu size aittir. Kurumunuzun veya mesleğiniz ile ilgili kuruluşların sosyal medya politikası olmaması sizi bu sorumluluktan alı koymaz.
2. Çalıştığınız kurumunuzun çalışanlar için sosyal medya politikası olup olmadığını öğrenin.
Kurumunuzun sosyal medya politikası doğrultusunda iş yerinizde yapacağız paylaşımların neleri kapsadığını neleri kapmadığına dikkat ederek paylaşım yapın. Bu politikalar sıklıkla işverenin bilgisayarlarının ve ekipmanlarının kişisel olarak kullanılması, çalışma saatleri içinde kişisel bilgisayar kullanımı ve işveren bilgisayarlarından erişilebilecek web sitelerinin türleri, sosyal medya içerik paylaşım kuralları vb. bilgiler ele alınmaktadır.
Eğer çalıştığınız kurumunuzda çalışanlar için sosyal medya politikası yoksa;
- Kurumunuzun ilgili birimine öncelikle hastaların gizlilik, mahremiyet ve güvenliklerini sağlamak, ikincil olarak çalışanını korumak, üçüncül olarak kurum kimliğini korumak için çalışanlarının sosyal medya paylaşımlarının yönetilmesi ile ilgili bir sözleşme veya prosedür geliştirmelerini ve sosyal medya politikasının işe alım sırasında vurgulanmasının gerekliliğini belirtin.
3. Hastaların gizlilik haklarının ve kurumların gizlilik politikalarının olduğunu bilin.
Gizli bilgiler yalnızca yasal olarak gerek duyulduğunda veya bilgilerin ifşa edilmesi durumunda önemli zararlara yol açabilecek şekilde hastanın bilgilendirilmiş onayı ile paylaşılmalıdır. Bu çok sınırlı istisnaların ötesinde bir hemşire, gizli bilgileri korumakla yükümlüdür. Bilimsel amaçlı kullanımda ise hastanın onayının alınması ve hastayı kişisel tanımlayıcı hiçbir unsur içermemesi gerekmektedir.
4. Hasta taburculuk sonrasında sizinle ile sosyal medya üzerinden etkileşime geçtiğinde kurumunuza durumu raporlayın.
Hasta ile ilişkinizin hangi seviyede olduğunu analiz etmeniz gerekmektedir. Sosyal medya üzerinden etkileşim halinde olduğunuz hastanız ile profesyonel ve kişisel ilişkiniz arasında ki çizgiyi bulanıklaştırabilir. Bu durum kontrol edilmez ise size ve kurumunuza zarar verebilir.
5. Hemşireler sosyal medyada işverenleriniz ve iş arkadaşlarınız hakkında olumsuz paylaşımlarda bulunmayın.
İş verenleriniz ve iş arkadaşlarınız hakkında ki olumsuz paylaşımlarda (küçümseyici, tehdit edici, rahat edici sözler; müstehcen, ırk aşalayıcı) bulunmanız kariyerinize ve mesleğinize zarar verebilir.
6. Sosyal medyada mesleğiniz ile ilgili etik dışı olduğunu düşündüğünüz bir paylaşım gördüğünüzde paylaşan kişiye paylaşımın etik olmadığını düşündüğünüzü belirtin.
Etik dışı olduğunu düşündüğünüz bir paylaşım gördüğünüzde paylaşım ile ilgili geribildirim verilmesi amaçlı ilgili kuruma ve meslek kuruluşlarına bildirim yapmalısınız. Geribildirim sayesinde hemşire, hasta ve iş verenin korunmasını sağlayabilirsiniz.
İlgili literatür tarandığında uluslararası alanda hemşirelik kuruluşları hemşirelerin bu soruna yönelik öneri niteliğinde etik kodlar ve etik ilkeler yayınlamışladır.
Taner Onay1, Nadide Embel2
1Öğretim Görevlisi, İstinye Üniversitesi
2 Johns Hopkins Anadolu Sağlık Merkezi Medikal Onkoloji Kliniği
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik, Etik, Sosyal Medya, Türkiye
Kaynaklar: 1 Kirtiş, K. A., Karahan, F. (2011). To be or not to be in social media arena as the most cost-efficient marketing strategy after the global recession. Procedia Social and Behavioral Sciences, 24, 260-268. 2 Sayımer, İ. (2009). Sanal Ortamda Stratejik Halkla İlişkiler Yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları. 3 Çobaner, A. A., & Işık, T. (2014) Hemşireler arasında sosyal medya kullanımının yarar ve risklerinin tıp etiği bağlamında tartışılması, Türkiye Biyoetik Dergisi, Vol. 1, No. 1, 137-148 4 http://www.nursingworld.org/FunctionalMenuCategories/AboutANA/Social-Media/Social-Networking-Principles-Toolkit/6-Tips-for-Nurses-Using-Social-Media-Poster.pdf Erişim Tarihi: 10.8.2017 Saat: 13:12 5 https://lms.rn.com/getpdf.php/2162.pdf Erişim Tarihi: 10.8.2017 Saat: 13:315 6 Canadian Nurses Association. (2012). When Private Becomes Public: The Ethical Challenges and Opportunities Of Social Media. Ethics İn Practice For Registered Nurses 7 http://www.nursingworld.org/FunctionalMenuCategories/AboutANA/Social-Media/Social-Networking-Principles-Toolkit/Fact-Sheet-Navigating-the-World-of-Social-Media.pdf Erişim Tarihi: 10.8.2017 Saat: 13:20 8 Lachman, V. D. (2013). Social Media: Managing The Ethical Issues. Medsurg Nursing, 22(5), 326. 9 https://www.anmfvic.asn.au/campaigns/2016/11/11/~/~/media/4cda2f88d9614f2eb749f54629a2853b.ashx Erişim Tarihi: 10.8.2017 Saat: 13:20 10 https://www.acn.edu.au/sites/default/files/social_media/social_media_guidelines_for_nurses.pdf Erişim Tarihi: 10.8.2017 Saat: 13:35 11 https://www.ncsbn.org/Social_Media.pdf Erişim Tarihi: 10.8.2017 Saat: 13:55
