Önceki yazımızda ‘Anafilaksinin Nedenleri ve Risk Faktörleri Hakkında Bilinmesi Gerekenler’i öğrenmiştik. O içeriği hazırlarken egzersizin anafilaksi nedeni olduğunu bilmiyordum. Öğrenmiş oldum. Şimdi ise ‘Hemşirelerin Anafilaktik Şokun Kliniği İlgili Bilmesi Gerekenler’ ile devam ediyoruz. Bilgimizi pekiştirmek amaçlı önceki yazımızı okuyun lütfen.
Bildiğiniz üzere anafilaktik reaksiyonlar vücudumuzda bir şok tablosu oluşturur. Bu şok tablosu hastanın morbidite ve mortalite riskini artırır. Anafilaksi temelde beş organ sisteminde bulgulara yol açar. Bunlar sıklıklarına göre; deri, solunum, dolaşım, gastrointestinal sistem ve nörolojik sistemdir. Anafilaksiye neden olan birçok neden olmasına rağmen klinik tablo benzerdir. Bulgular parateral yolla alımı takiben 5-30 dk.’da ortaya çıkar, fakat bazen 1 saat ve üzerindeki sürede de ortaya çıkabilir. Oral yolla alımdan sonra genellikle ilk 2 saatte oluşur. Birkaç saate kadar gecikebilir. Reaksiyon ne kadar hızlı ortaya çıkmış ise anafilakisinin ağırlığı da o kadar fazladır.
Erken başlayan reaksiyonlarda ölüm riski daha fazladır.
Başlangıç semptomları iç sıkıntısı, ölüm korkusu, baş dönmesi ve bayılma hissi şeklindedir.
Anafilaksinin klinik bulguları aşağıda sistem sistem listelenmiştir.
Deri-mukoza (%80-90)
- Kaşıntı, karıncalanma, sıcak basması, flushing, ürtiker, anjioödem, morbiliform döküntü
- Periorbital kaşıntı, şişlik, eritem, konjunktival kaşıntı, akıntı
- Dudak, dil, uvula ve yumuşak damakta kaşıntı ve şişlik
- Dış kulak yolu, avuç içi, ayak tabanı ve genital bölgede kaşıntı
Kardiyovasküler (%10-45)
- Hipotansiyon, taşikardi, bradikardi, disritmi
- Şok, senkop
- Göğüs ağrısı, çarpıntı
- Aritmi, kardiyak arrest
Solunum Sistemi (%40-70)
- Burun: akıntı, kaşıntı, tıkanıklık, hapşırık
- Larinks: Kaşıntı, ses kısıklığı, boğulma hissi, öksürük, göğüste sıkışma hissi, stridor, disfoni, disfaji
- Akciğer: Nefes darlığı, öksürük, vizing, bronkospazm, solunum yetmezliği
- Siyanoz
Gastrointestinal (%30-45)
- Bulantı-kusma
- Karın ağrısı-kramp, ishal
Nörolojik (%10-15)
- Ölüm korkusu, huzursuzluk
- Bilinç değişiklikleri, konvülsiyon
- Baş ağrısı, bulanık görme, konfüzyon
- Ani davranış değişiklikleri
Diğer
- Terleme, inkontinans
- Uterus kontraksiyonları
- Ağızda metalik tat, disfaji
Anafilaksi semptomları kaybolduktan sonra 1-72 saat içinde yineleyebilir. Bifazik reaksiyon olarak adlandırılan bu durumun % 90’ı 4-12 saat içinde olur. İnsidansı % 1-20 arasındadır. Oral olarak alınan antijenlerde parenterale göre daha sık görülür. Ölümcül veya ölüme yakın besin anafilaksilerin % 25’inden sorumludur. Böcek sokmalarına bağlı anafilaksilerde enderdir. Adrenalin enjeksiyonun geç yapılması insidansı artırır. Başlangıçta hipotansiyon ve hava yolu obstruksiyonu olmadan da gelişebilir.
Anafilaksi düzeldikten sonra birkaç saatlik semptomatik-asemptomatik dönemler şeklinde yineleyebilir.
Uzamış anafilaksi olarak adlandırılan bu durum birkaç gün sürebilir. % 1 sıklıkta görülebilir. Fatal reaksiyonlar uzamış anafilakside daha sıktır. Anafilaksi semptomlarının devam sıklığı başlangıçta semptomların sıklığına paralel olarak cilt, solunum, dolaşım, gastrointestinal sistem ve nörolojik bulgulardır.
Kaynak: Doğru, M., & Bostanci, I. (2011). Anafilaksi ve Anafilaksideki Gelişmeler. Çocuk Dergisi, 11(2), 43-53.
Kaliteli Bir Hemşire Olmak İstiyorsanız, Kaliteli Bilgiler Tüketmelisiniz.
