Sanık veya mağdurun suçun işlenmesi amaçlı kullandığı her şey kanıt niteliği taşımaktadır.
Somut olayın aydınlanmasında fail veya faillerin belirlenmesinde adli bulgu türlerinden faydalanmak oldukça önemlidir. Adli bulgu türleri ise;
- Fiziksek Bulgular (Ateşli ve ateşsiz silah vb),
- Biyolojik Bulgularda (kan, kıl, tükrük, burun akıntısı, meni, kepek, deri döküntüsü, tırnak, idrar vb),
- Kimyasal Bulgular (Toprak numunesi atış artığı, şişe parçası, uyuşturucu madde vb),
- İz Bulguları (parmak izi, avuçizi, araç teker izi, ayak izi, diş izi vb) olarak sınıflanmaktadır.
Acil sağlık hizmetleri personelleri olay yerlerinde adli vakalara müdahale ederken mutlaka kişisel koruyucu kıyafet (eldiven, bone, gözlük, forma vb) giyinmelidirler.
Delillerin korunması ve olayın daha karmaşık hal almaması için kişisel koruyucu kıyafetlerin giyinilmesi oldukça önemlidir.
Yine olay yerlerine girilirken farklı yerlerden değil sadece bir yerden bahislion
güvenli yol oluşturularak girilip çıkılması etrafta bulunan delillerin zarar görmesinin önüne geçecektir. Olay yerinde hastaya ulaşmak için tek bir yol oluşturulmalı ve acil sağlık hizmetleri personelleri tıbbi müdahalede bulunurken sadece belirlenen güzergah üzerinden olay yerine girip çıkmalıdırlar. Belirlenen güzergah üzerinde bulunan materyallerin sağa sola atılmamasına ve korunmasına dikkat edilmeli ve güzergah üzerinde dikkatli hareket edilmelidir.
Tıbbi müdahale esnasında olay yerinde bulunan en ufak bir bulgunun bile somut olayın aydınlatılmasında önem arz ettiği unutulmamalı ve her bir bulgu korunmalıdır.
Hasta üzerinde ki tıbbi malzemeler hariç olay mahallinde malzeme bırakılmamalı ve olay yerinden malzeme alınmamalıdır. Unutulmamalıdır ki en ufak bulgu bile failin belirlenmesinde etkili olacaktır. Yine yapılan en büyük yanlışlardan biride sağlık personellerinin olay yerlerinde bir şeyler yiyip içmesidir. Acil sağlık hizmetleri personelleri olay yerlerinde bir şeyler yiyip içmemeli ve olay yerinde ki araç gereçleri kullanmamalıdır. Olay yerinde bulunan malzemelerin (çekyat, yastık, tabak, masa, dolap, sandalye vb) yerleri değiştirilmemelidir. Eğer acil tıbbi girişim yapabilmek için olay yerinde ki malzemelerin yerinin değiştirilmesi zorunlu ise bu değişim sağlanmalıdır. Fakat bu değişikliklerin tıbbi müdahale için yeterli alan oluşturulacak düzeyde olmasına, değişiklik yapılmadan önce mümkünse resim çekilmesine dikkat edilmeli ve yapılan değişiklikler hakkında olay yerine ilk gelen polis ekiplerine bilgi verilmelidir.
Acil sağlık hizmetleri personelleri görev esnasında suça ilişkin delil elde etmek maksadıyla şüpheli veya sanıktan biyolojik örnekler alınacağını ve fizik muayene yapılacağını göz ardı etmemeli ve bu konuda gerekli tedbirleri almalıdır.
Örneğin; Adli muayene yapılana kadar cinsel saldırıya uğramış bir mağdurun giysilerini değiştirilmesine, banyo yapmasına ve mümkünse tuvalet ihtiyacını karşılamasına müsaade edilmemelidir.
“Adli kanıtın toplanmasında acil sağlık hizmetleri personellerine kritik görev düşmektedir. Kanıt toplamak sağlık personellerinin asli görevi olmamakla birlikte adli vakalarda olaya ilk tanıklık eden kişiler arasında yer aldıklarından olayın aydınlatılmasında önemli rol üslendikleri inkar edilemez bir gerçektir. Olay yerine ilk ulaşan sağlık personelleri adli mercilere (polis, jandarma vb) adli vaka bildirimi yapmakla yükümlüdürler. Bu yükümlülük yasal zorunluluktan kaynaklanmaktadır. TCK. 278; İşlenmiş olmakla birlikte, sebebiyet verdiği neticelerin sınırlandırılması hâlen mümkün bulunan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır. Mağdurun onbeş yaşını bitirmemiş bir çocuk, bedensel veya ruhsal bakımdan özürlü olan ya da hamileliği nedeniyle kendisini savunamayacak durumda bulunan kimse olması hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza, yarı oranında artırılır”.
Acil sağlık personelleri olay yerlerine girerken delil niteliği taşıyan her türlü suç isnat şüphesi bulunan maddi bulguları (açık kapı, pencere, kan lekeleri, salya, kusmuk, hastanın pozisyonu, olay mehelinde ki her tür materyal) kayıt altına almalı gerekirse fotoğraf çekmelidir. Olay yerinde ki izler (Parmak İzi, Ayak İzi, Teker İzi vb) ve suç aletleri üzerindeki izler korunmalıdır. Adli vaka üzerinde oluşan kurşun izleri, bıçak izleri veya diğer suç aleti izleri korunarak giysileri tıbbi girişime yetecek kadar gevşetilmelidir. Olay yerinde bulunan telefon, banyo, tuvalet, mutfak vb gibi yerler sağlık personelleri tarafından kesinlikle kullanılmamalıdır. Aksi halde suç failine götürecek kanıtların silinmesi söz konusu olabilecektir.
Bu durum ise acil sağlık personellerinin karşısına delillerin karartılması suçu olarak aleyhe bir durum olarak çıkacaktır. Şöyle ki; TCK m. 281 Suç delillerini yok etme gizleme ve değiştirme. Gerçeğin meydana çıkmasını engellemek amacıyla, bir suçun delillerini yok eden, silen, gizleyen, değiştiren ve bozan kişi, 6 (altı) aydan 5 (beş) yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kendi işlediği veya işlenişine iştirak ettiği suçla ilgili olarak kişiye bu fıkra hükümlerine göre ceza verilmez. Bu suçun kamu görevlisi tarafından görevi ile bağlantılı olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında arttırılır. Ölüm ile sonuçlanmış adli vakalarda tıbbi müdahalede kullanılan ekipmanlar hasta üzerinde bırakılmalı ve o şekilde adli tıp kurumuna sevki sağlanmalıdır. Yine müdahale esnasında yapılan invaziv girişimler hasta üzerinde işaretlenmelidir. Olay yerinde adli delillerin karartılmasına yönelik yapılan veya yapılacak olası işlem ve fiiller söz konusu olduğunda adli kolluk görevlileri kanun gereği bunu bertaraf etmekle mükelleftirler. TCK m.168 Olay yerinde görevine ait işlemlere başlayan adli kolluk görevlisi, bunların yapılmasına engel olan veya yetkisi içinde aldığı tedbirler aykırı davranan kişileri, işlemler sonuçlanıncaya kadar ve gerektiğinde zor kullanarak bundan men eder.
Acil sağlık hizmetleri personelleri adli vakalara müdahale ederken asli görevlerinin yanı sıra bir takım ek sorumlulukları da beraberinde üslendiklerini unutmamalı ve adli vakalara müdahale ederken daha dikkatli ve titiz davranmaya çalışmalıdırlar.
Aksi halde kendileri aleyhine yasal işlemler ile karşılaşma ihtimalleri kuvvetle muhtemel bir durumdur.
**
Bu içerik hemşirelik ve ebelik mesleğine gönül verenler tarafından hazırlandı.
Sende gönül verdiysen içeriği arkadaşlarınla paylaşayarak bize destek olabilirsin.
