Geçmiş yıllarda, 21. Yüzyılın tüm yaşam alanlarında her türlü robotun yardım ve uygulamaları ile yaşanacağına inanılıyordu. Günümüze baktığımızda bu fikrin hiçte uçuk olmadığını görüyoruz, insan gibi davranan robotların çeşitli alanlarda kullanılmaya başlandığına şahit oluyoruz. Son yıllarda, bilim ve teknolojideki gelişmeler muazzam bir hızla ilerlemekte ve dünya çapında yaygınlaşmaktadır. Özellikle teknolojik ürünlerin uygun fiyatlılığı ve erişilebilirliği, birçok ülkede günlük yaşamı otomatikleştirmiş, bununla kalmamış bu konu ile ilgilenen bilim insanlarının dikkatini çekmiş insan meslekleri ve iş alanlarına kaymaya başlamıştır.
Bu kapsamda insan beyninin çalışma şeklini taklit eden yapay zeka geliştirilmiştir. Yapay zekâ terimini önerenlerin beklentileri, insan gibi düşünen ve insan gibi davranan bilgisayarların geliştirilmesi idi. Bilimsel çalışmaları sonucunda ortaya çıkan “Yapay zekâ” ürünü teknolojiler, tıptan mühendisliğe, uzay araştırmalarından sinir bilimlerine kadar çok geniş bir alanda kullanılmaya başlanmıştır. Yapay zekâ terimini türetenlerin amacı, bilgisayarları zekileştirmekti. Ancak zaman içinde bu kavramın anlamı genişletilmiş ve bir çok alanda kullanılmaya başlanmıştır.
Gelecekte ve şimdilerde yapay zekanın tıbbi alanlarda, klinik izlem ve karar verme gibi konularda uygulanacağı ihtimali yüksektir. Bu değişim büyük olasılıkla hızlı ve küresel ölçekte gerçekleşecek ve hemşirelik meslek üyeleri de yakın gelecekte robotlu sağlık kurumlarında çalışmak durumunda kalacaktır. Hemen hemen tüm sanayi ülkelerinde sağlıklı hemşirelerin sayılarının giderek yetersiz kalacağı bilinmektedir. Yaşlı nüfusun giderek arttığı bu ülkelerde hastane ve bakımevlerinde hemşire iş gücünü karşılamada çözüm, hemşirelik hizmetlerini otomatikleştiren robot hemşirelerdir.
Günümüzde robot hemşirelerin çeşitli versiyonları vardır. Robot hemşireler, hastaların hareket etmelerine yardımcı olur, yaşamsal bulgularını izler ya da ilaç dağıtmak gibi basit görevleri yerine getirebilir. Uzak mesafelerde bulunan hastaların doktorları ile iletişim kurmasına yardımcı olan arabirim görevini yerine getirebilirler.
Diğer taraftan robot hemşire, hastalarıyla ilgili olarak karmaşık kararlar vermek zorunda olduğunda bir şeyler ters gittiğinde hastaya nasıl davranması gerektiğini bilemeyecektir. Örneğin, bir robot hemşire hastasının ilacını almasını hatırlattığında ve bunun için programlandıysa, hastanın ilacını almayı reddetmesi halinde ne yapacağını bilmeyecektir. İnsanlar belirsiz olaylarla karşı karşıya kaldıklarında, düşünür, araştırır ve daha fazla bilgiye ihtiyaç duyar. Robotlar ise koşullar ne olursa olsun önceden programlanmış protokollere dayalı olarak kararlar alırlar. Günümüz itibariyle, henüz doğrudan insanla etkileşimi yöneten, yüksek belirsizlik altında etik ve hatasız bir ortam oluşturan, tamamen entegre ve özerk bir robot hemşire teknolojik zorluklar nedeniyle mevcut değildir.
ABD’deki Duke Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, yatak çarşaflarını taşımak, vital bulguları takip etmek ve hastanın beslenmesine yardımcı olmak amacıyla yetenekli bir robot hemşire geliştirmiştir. Ebola gibi oldukça bulaşıcı olan hastalıklara hemşire maruziyetini azaltmak ve yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Robot hemşire, yan odadaki hemşire ve doktorlar tarafından doğrudan kontrol edilebilir ve hastanın yatağının başına geldiğinde tepesine monte edilmiş bir monitör aracılığıyla hasta ile konuşmalarını sağlamaktadır.
Japonya, dünyada yaşam beklentisi en yüksek oranda olan ve oldukça düşük düzeyde doğum oranlarına sahip bir ülkedir. Ülkenin yaşlanan nüfusuna odaklanan bilim insanları bakım evlerinde hastalara yardımcı olması için ev hayvanları gibi davranan robotlar üretmektedir.
Robot hemşirelerin hastane kurumlarında yaygın hale gelmesiyle, hemşirelik mesleği ve genel olarak sağlık hizmetleri üzerinde büyük bir etkisi olacaktır. Hemşirelik mesleğinin nitelikleri hakkında inançlar, değerler ve varsayımların yeniden tanımlanmasına gerek duyulacaktır. Hemşirelik robotlarının geleceğinde, empatik protokollerin soruları daha fazla araştırılmalıdır.
Kaynaklar
- Robotic Nurses, (Ethics of robot decisions under uncertainty of human ınteraction)https://cs.stanford.edu/people/eroberts/cs201/projects/2010/11/computersmakingdecisions/robotic-nurses/index.html.
- Adalı E, Yapay Zekâ, İTÜ Vakıf Dergisi, Ocak-Mart 2017/75, Azra Matbaacılık.
- Zeynep F, Doğadan esinlenmiş robotik sistem tasarımları ve üretim metodolojileri, Harvard Üniversitesi mikro-robotik laboratuvarı, İTÜ Vakıf Dergisi, Ocak-Mart 2017/ 75, Azra Matbaacılık.
- Şenkaya Y, Adar UG, Siber savunmada yapay zeka sistemleri üzerine inceleme, Akademik Bilişim, Mersin Üniversitesi, 01-04 Şubat 2014.
- Erikson H, Salzmann-Erikson M. Future challenges of robotics and artificial ıntelligence in nursing: what can we learn from monsters in popular culture? Perm J. Summer 2016;20(3).
- http://www.confidenceconnected.com/blog/2017/01/23/are-robots-the-future-of-nursing
- http://www.aethon.com/tug/tughealthcare
- http://www.telegraph.co.uk/education/stem-awards/innovation/robotic-healthcare-breakthroughs/
- https://www.thedailybeast.com/robot-nurses-will-make-shortages-obsolete
