Hemşirelik; fert, aile ve toplumun sağlığını koruma, gelişmesine yardımcı olma, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden bütünlüğünün bozulması halinde iyileştirme ve eski durumunu yeniden kazanmasını sağlamayı amaçlayan bir sistemdir. Bu amaçlarını yerine getirirken planlama, uygulama, değerlendirme basamaklarını sistematik bir şekilde yürüten ve böylece en nitelikli performansı hedefleyen dinamik eylemler dizisi olarak da tanımlanmaktadır (1).
Günümüzde hemşireler; sağlık bakımı vermenin yanı sıra araştırmalar yapma, teoriler geliştirme, mesleki örgütler ve politik aktivitelere katılma gibi profesyonellerin yerine getirdiği birçok işlevi yerine getirmektedirler. Tüm bu aktivitelerin profesyonel şekilde yerine getirilmesi ancak profesyonel hemşirelik eğitimi ile sağlanır. Profesyonel hemşirelik eğitimi, kültürel ve mesleki bilgi, klinik ve kavramsal beceri ve bireyin değerler sistemi üzerine odaklanır(2).
Hemşirelik mesleğinin profesyonellik değerleri ilk kez Miller ve ark. Tarafından “Hemşirelikte Profesyonelliğe İlişkin Davranışsal Envanter” adlı modelde belirtilmiştir. Bunlar ise:
1. Eğitimsel Hazırlık
Herhangi bir işin meslek sayılabilmesi için o işe ait uzmanlık bilgisinin olması gerekir. Çoğu araştırmacı, hemşirelikte profesyonel tutum için en az lisans düzeyinde eğitim alınması görüşündedir. Bu eğitimin beraberinde deneyim ve beceri de profesyonelliği beraberinde getirmektedir.
2. Araştırma, Yayın
Hemşirelikte mesleksel gelişimin hızlanmasında araştırmaların büyük payı vardır. Hemşirelerin bilimsel araştırmalara katılması sağlık politikalarından biri haline gelmelidir. Hemşirelikte bilimsel araştırmalar bakım kalitesinin yükseltilmesi, problem çözümü, hemşireliğe özgü bilgi birikiminin birikmesi gibi pek çok konuda katkı sağlamaktadır. Ayrıca “Hemşirelikte Profesyonellik” ile ilgili yapılan araştırmalarda klinisyen hemşirelerin, akademisyen hemşireler kadar bilimsel araştırmalara ya da bilimsel aktivitelere katılmadığı ortaya çıkmıştır.
3. Toplumsal Hizmet Sunma
Temel amacı sağlık bakımı vermek ve yardım etmek olan bir mesleği sadece finansal çıkarlar için yürütmek, hemşirelik mesleğinin amaçlarına ters düşmektedir. Bu bağlamda mesleğin temel amacına ters düşmeden hareket etmek, mesleği daha prestijli hale getirecektir.
4. Profesyonel Organizasyonlara Katılım
Her meslek grubunun kendisini temsil eden örgütlere veya derneklere ihtiyacı vardır. Mesleklerin gelişmelerinin hızlanmasına en büyük katkıyı da meslek örgütleri sağlamaktadır. Meslek örgütleri ise gücünü üyelerinden alır. Hemşirelikte ilk mesleki örgütlenme 1933 yılında Türk Hemşireler Derneği ile başlamıştır. Son yıllarda da hemşireliğin değişik alanlarında dernekler kurulmaya devam etmektedir (3).
5. Hemşirelik Kodları
Meslek etiği; Doğrudan doğruya insanla ilgili mesleklerde uyulması gereken davranış kuralları olarak tanımlanabilir. Yani belirli bir meslek grubunun mesleğe ilişkin oluşturup koruduğu, meslek üyelerine emreden, uyulması gereken davranışlardır. Meslek etiğinin en önemli yanlarından biri dünyanın her yerinde ayı meslekte çalışanların bu davranış kurallarına uygun davranmaları olarak tanımlanabilir. Hemşirelik mesleğinin ilk etik kodları 1893 yılında Florence Nightingale olarak düşünülmektedir. Daha sonra bu etik kodlar Uluslararası Hemşirelik Konseyi ve Amerikan Hemşireler Birliği tarafından geliştirilmiştir.
6. Otonomi
Otonomi diğer deyişle özerklik, bağımsız iş yapma, kendi uzmanlık alanında serbestçe davranma demektir. Başka bir deyişle, herhangi bir sorunla karşılaşmadan karar verme ve harekete geçme olarak da tanımlanmaktadır (1).
Profesyonelliğin temel kriterlerinden olan otonomi hemşirelik için tartışmalı bir maddedir. Araştırmalara göre bunun temel sebepleri arasında hemşirelerin doktorların istemlerini yerine getirme gibi bağımlı fonksiyonlarının olması, sağlık sisteminde hemşirenin “Doktor yardımcısı” olarak görülmesinden kaynaklıdır. Bu sorunun çözülmesinde hemşirelik eğitimlerinin katkısının büyük olacağı düşünülmektedir.
7. Teori
Hemşirelikte teori ve kuramlar bilimsel bilginin temelini oluşturur. Problemin tanımlanması, çözüm önerilerinin bulunması, çözüm için girişim ve değerlendirme konusunda önemli bir role sahiptir.
8. Yeterlilik ve Sürekli Eğitim
Sürekli eğitim, hemşirelerin iş hayatları boyunca katıldıkları seminer, eğitim, derneklere üyelik, rehberlik gibi faaliyetleri kapsamaktadır. Bu eğitimlerin amacı bakım kalitesini arttırması ve hemşireliğin mesleksel gelişimini arttırması amacından çok önemlidir.
Bu maddeler sonucunda her hemşirenin profesyonelliğe ulaştıran bu modeli benimsemesi, kendini bu yönde geliştirmesi için çaba sarf etmesi gerekmektedir. Bu da ancak iş ve eğitim hayatında kendini geliştirmekle sağlanabilir.
Mesleğimizi her daim ileriye taşımak bizim elimizde..
**
Bu içerik hemşirelik ve ebelik mesleğine gönül verenler tarafından hazırlandı.
Sen de Topluluğumuzun Bir Gönüllüsü Ol
Yazarlık başvurusunu ile ilgili açıklayıcı bilgilere buradan ulaşabilir.
Direkt başvuruyu ise aşağıdaki linkten yapabilirsiniz.
https://goo.gl/forms/7gtKei53ddxYgTfG3
Kaynaklar:
-
Adıgüzel, Orhan ve diğerleri (2011), ‘Mesleki Profesyonellik ve Bir Meslek Mensupları Olarak Hemşireler Örneği’, Yönetim Bilimleri Dergisi, (9: 2), 235- 259
-
Vicdan K., Ayşe (2010), ‘Hemşirelikte Profesyonellik’, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı, 261- 263
-
Demir, Satı ve Yıldırım K., Nazmiye (2014), Psikiyatri Hemşirelerinin Profesyonel Davranışlarının Belirlenmesi, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi – Journal of Psychiatric Nursing, 5(1), 25-32
