Hemşireler Arter Kan Gazını Nasıl Değerlendirmeli?

Sevgili arkadaşlar;

Arter kan gazı değerlendirilmesi kritik hastalar için hayati önem taşımaktadır.

Kanıt temelli çalışmanın esaslarından birisi de yaptığımız uygulamaları ne için yaptığımızı bilmekten geçmektedir. Yaptığım araştırmalar doğrultusunda hastalardan aldığınız kan gazı numunelerini nasıl yorumlayacağımızı anlatacağım.

Asit baz dengesinin değerlendirilmesi için Ph, paCO2, ve HCO3 verilerine bakılır.

Ph; kandaki serbest hidrojen iyonlarının casino siteleri konsantrasyonu hakkında bilgi verir.

Normal değeri 7.35-7.45 aralığındadır.

7.35’in altında olması asidozu, 7.45’in üzerinde olması alkalozu gösterir.

PaCO2; arteriyel kandaki karbondioksitin parsiyel basıncıdır. Akciğerler tarafından kontrol edilir. Asit baz dengesinin solunumsal olup olmadığı hakkında bilgi verir.

Normal değeri 35-45 mmHg’dir.

PaCO2’nin 45 mmhg’nin üzerinde olması asidoz ile ilişkilidir.

PaCO2’nin 35mmhg’nin altında olması alkoloz ile ilişkilidir.

HCO3; kan plazmasındaki bikarbonat konsantrasyonu hakkında bilgi verir. Kan içerisindeki önemli bazdır. Bizlere durumun metabolik olup olmadığını bildirir.

Normal değeri 22-26 mmol/Ldir.

22 mmmol/l altında olması asidoz ile ilişkili, 26 mmol/L üzerinde olması alkoloz ile ilişkilidir.

Yukarıdaki bilgiler ışığında aşağıdaki şemayı izleyerek analizi yapabiliriz.

1) Ph’a bakılır.

7.35’ten aşağı ise asidoz

7.45’ten yukarı ise alkoloz

2) PaCO2 ye bakılır. Solunumsal değerdir.

35’den aşağı ise alkoloz ilişkili

45’dan yukarı ise asidoz ilişkili

3) HCO3 e bakılır. Metabolik değerdir.

22’den aşağı ise asidoz ilişkili

26’dan yukarı ise alkoloz ilişkili

4) Hangi bileşikler Ph ile aynı ise öncelikle olan anormallik odur.

Örneğin;

Ph; 7.30 asidoz aralığında

PaCO2 (solunumsal); 38 normal değer

HCO3 (metabolik); 16 mmmol/l asidozla dozla ilişkili diyebiliriz.

Bu durumda örnekteki hasta metabolik asidozdur.

Kompansasyonların değerlendirilmesi

Dengenin bozulması halinde ilgili sistemler devreye girerek durumu düzeltmeye çalışır. Buna kompansasyon denir. Kısaca vücudun Ph’ı normale döndürme girişimidir. Solunumsal bir dengesizlik metabolik olarak, metabolik bir dengesizlik ise solunumsal olarak kompanse edilmeye çalışılır.

Kan gazı değerlerine bakıp metabolik veya solunumsal olup olmadığını kararlaştırdıktan sonra vücudun kompansasyona başlayıp başlamadığını da yine benzer değerlerle yorumlayabilirsiniz.

1) Başlamamış kompansasyonda; oluşan dengesizliğin karşıtı normal değerlerdedir. Örneğin hasta solunum asidozunda ise bikarbonat normal aralıktadır.

2) Kısmi kompansasyon; var olan dengesizliğin karşıt değeri ph’ın tersi yönünde kaymıştır. Ancak ph hala normal aralığa dönmemiştir.

3) Tamamlanmış kompansasyon; Ph normal sınırda. Eğer ph 7.35 – 7.40 arası ise asidozdan dönmüş, ph 7.40-7.45 arasında ise alkolozdan dönmüş demektir.

Bu aşamalar ile diğer bütün arter kan gazı sonuçlarını yorumlayabilirsiniz.

Sevgilerle…

Kaynak: Sevinç S. (2004) Arteryal Kan Gazlarının Analizi: Asit-Baz Dengesinin Değerlendirilmesi, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, Cilt 1, Sayı 1