Merhabalar;
Tekrar bir gece yarısı yazısı ile birlikteyiz. Ramazan ayında gece yazılarının artacağı düşüncesindeyim. Çünkü uyku düzenim bozulacak ve verimli olduğum gece zamanlarını daha verimli kullanarak bunu bir nebze telafisi düşüneceğim.
Şimdi yazımıza gelelim.
Her hemşirelik ve ebelik öğrencisi eğitimi süresince en fazla merak ettiği bir sorunun cevabını vermek için yazıyorum. Buna biraz eleştirel yaklaşmayı düşünüyorum.
Google Trendlerde hemşire ve ebe anahtar kelimeleri ile 2004 yılından itibaren bir arama yaptığımda hemşirelerin ve ebelerin en fazla neleri konuştuğunu çok rahat görebilirsiniz.
Ebeler maaş konusunda biraz meraksız diyebiliriz. Ebe maaşları araması listeye beşinci sıradan kendine yer bulabilmiş. Sanırım sayıları hemşirelere göre çok az olduğu için çok rahat bireysel ücretleri öğrenebilmektedir. 
Fakat hemşireler ise bu konuda daha meraklı. Hemşire maaşları araması birinci sırada yer alıyor. Çok aranmasının nedeni olarak ise çok farklı ücret skalalarının olması ve hemşirelerin çok farklı birimlerde görevlendirilmesi ile birlikte bireysel maaş farklılıklarının olması ile çok farklı ücretlerin veriliyor olması olarak sayabilirim.
Ayrıca hemşirelik ve ebelik öğrencileri klinik uygulamalara çıktığında ister istemez bulunduğu birimde ne kadar maaş aldığını sormaktadır. Sonrasında duyduğu ücretlerin düşüklüğü ile ilgili çok farklı hayal kırıklıkları yaşadıklarına şahit oluyorum.
**
Aslında şu soruyu sorarak başlamalıyım.
Bir hemşire ve ebenin saatlik emek gücünün karşılığı olan ideal ücret nedir?
Soruyu biraz daha basit ve size doğru yöneltmek istersem; soruyu birde farklı yönden soralım.
Hemşire veya ebe olarak emeğinizin saatlik ücreti ne kadardır?
Bu soru sanırım daha net oldu.
Şimdi düşünelim.
Şuan ülkemizde lise mezunu, lisans mezunu ve lisans ve üzerine mezunlar için ücret skalaları mevcut. Bu sadece eğitim durumu üzerinden yapılmış hali. Devlette varolan memurluk derecesi gibi etmenler ücretleri farklılaştırmaktadır. Özellerde ise yıllık zamlar ve performansa göre değerledirme neticesinde her yıl ücretleriniz artmaktadır.
Peki bu durumun ideali nedir?
Bu sorunun cevabını vermek ne kadar çok zor olsa da, bu konuda çalışan hemşire ve ebelerin emeklerinin karşılığının bir şekilde hak ettiği gibi verilmesi gerekmektedir.
Şuan ülkemizde hastanelerin hemşire ve ebelere verilen maaşların düştüğünü görüyoruz. Bu azalma süreci gözle görülür. Zaten çoğu kurum %10 civarında zam vermemekle birlikte, enflasyonun %10 üzerinde seyretmesi ile hemşire ve ebeler her yıl daha düşük ücret almaktadırlar. Aslında enflasyona yenilmektedir.
Yapılan çalışmalarda ise hemşire ebelerin büyük bir çoğu gelir gidere eşit maddi durumda ya da gelir giderden daha az durumda yaşamaktadır. Bunu eşi ile birlikte çalışarak tampon edebilmektedirler.
Zaten büyük şehirlerde yaşayan hemşire ve ebelerin bu konuda dertleri daha büyük.. Bu konuda bir hemşire arkadaşınız ile konuştuğunda çok rahat dertlerini saatlerce dinleyebilirsiniz.
Şimdi ise ülkemizde hemşire ve ebe maaşlarının bant genişliğine bakalım. (Burada şahit olduklarımı ve 48 saat üzerinden hesaplayarak vermeye çalıştım. Ayrıca staff hemşire olarak ele almak istedim. Ek nöbet vs gibi şeyleri hesaba katmadım.
- Ülkemizde hemşire ve ebelerin aldıkları ücretler (lise mezunu dahil) 1.200 TL ile 3.500 değişmektedir.
- Genel ortalaması 2.000 – 2.750 TL arasıdır.
- 2.750 ve üzeri maaş ücreti veren kurum sayısı ise çok çok azdır. Zaten bu kurumlar hemşirelik kalitesi ile direkt fark yaratmaktadırlar.
Büyük şehirler ile küçük şehirler arasında çok büyük farklar olmasa da iyi bir maaş ile çalışmıyorsanız büyük şehirler bu konuda daha sıkıntılı olabiliyor.
Büyük şehirde neredeyse içtiğiniz 500 ml’lik su bir lira iken minimum ücretle idrarınızı yapmak da aynı fiyat. Yani büyük yerin gideri büyük olur. Ev fiyatlarından ve kiralardan bunu çok rahat anlayabilirsiniz.
Hemşirelik ve ebelik bölümü öğrenciler ise bu ücretleri duyunca şoka uğramaktadır. Bu duyum eğitim alırken bile tükenmişlik yaşamalarına başlamaları için bir etken olmaktadır. Ve bu duyumlar öğrencileri mesleğe karşı soğutmaktadır (çoğunun mesleğe geliş motivasyonu maaş olmasından kaynaklanmakta).
Şuan ülkemizde hemşirelerin ve ebelerin garanti meslek olarak görülmesinde de bir azalma olmaktadır. Bu durumu aşağıdaki resimlerle kanıtlayalım isterseniz.
Kariyer sitelerinde gece gündüz daha iyi bir yerde hemşire ve ebe olarak çalışmak için başvuru yapan hemşireler ordusu olan ülkemizde, hemşirelerde kurumsal aidiyetmiş bağlılıkmış gibi şeyler üzerinden oynanmış veriler ile kendilerini kandırmaya çalışan yöneticiler bu çelişkiyi çoğu zaman yüksek turnover ile bu durumun bedelini ödemektedirler.
Şimdi iş ilanları sitelerinde 1 kişilik iş ilanlarına kaç hemşirenin başvurduğuna bakalım isterseniz.
Bu ilanlara başvurunların şuan servisinizden, hastanenizden ayrılmak için can atan hemşire ve ebeler. Bu arada devlet atamalarında atama düşünenleri ise bu ilanlara katmıyorum. Zaten onlar devlet atamalarını kafalarına koydukları için bulunduğu özelden direkt devlete atanma düşüncesindeler. Aynı zamanda da devlet bile sözleşmeli alımlarla aslında özel sektörün daha fazlasını verememektedir.
Yukarıdaki hemşire iş ilanlarında bir kişilik hemşire ilanlarına bakıldığında ne kadar bulunduğu konumdan kaçmak isteyen hemşirenin olduğu görülmektedir.
Özellikle resim 2 çok ilginç bir veri içeriyor. 1 gündür yayında olan iş ilanına 5.500-6.000 başvuru yapılmıştır. (Allah insan kaynaklarına sabır versin. Bu arada insan kaynaklarının ne kadar kaliteli bir seçim yaptığı ayrı bir konu. Onu sonra ele alabiliriz)
Resim 1’deki ilan ise aynı şekilde yüksek bir başvuru talebi ile karşı karşıya.
Şimdi ücret konusuna tekrar geldiğimizde bir senaryo çizelim.
1 kişilik iş ilanınıza 5.000 kişi başvurduğunda nasıl bir ücret skalası uygularsınız?
Bu durumu gören kurum ve kuruluşlar ücretleri düşürmektedirler. Çünkü size iş başvurusunda sorulan maaş beklentin nedir’e cevabınız çoğu zaman vazgeçilmez bir özelliğiniz yok ise sizden daha düşük maaş isteyene doğru insan kaynaklarını yönlendirmektedir.
Bu arada işletmelerin benim görüşüme göre 3 farklı kar artırma durumu vardır. (Belki daha fazla maddelendirebilir fakat basit düşünmek gerektiği kanısındayım)
- Çalışana düşük maaş verirsiniz (Kar yaparsınız)
- Kullandığınız malzemenin kalitesini düşürürsünüz (Yine kar yaparsınız)
- Hizmet kalitesini artırarak fiyatlarınızı artırırsınız (Daha fazla kar yaparsınız)
Bence hemşire ve ebelerin maaş konusunda sorun yaşamalarının temeli hemşirelik ve ebelik eğitim müfredatından ve sisteminden kaynaklanmaktadır. Tabi piyasanın, devletin burada etkisi büyük. En fazla payı yine akademisyenlere vermek bence çözüm için başlangıç noktası olabilir.
Bu sorun aslında hemşire ve ebelere eğitimleri boyunca neredeyse hiç ekonomi, iktisat, hukuk gibi dersleri almamasından kaynaklanmaktadır. (Bu dersleri alan öğrenciler varsa hangi okuldan aldıklarını yorumlara yazabilirler). Ekonomi nedir, iktisat nedir, hukuk nedir bilmeyen bir kişinin emeğinin ücretini ve haklarını bilmesini beklemek çok zor. Çözüm öncelikle müfredata bu derslerden oluşan bir karışım dersinin 101 şeklinde sorgulayıcı bir hemşire ve ebe neslinin oluşturulmasından geçmektedir.
Benim emeğimin karşılığı bu diyebilen bir hemşire ebe nesli, kaliteli bir eğitim ile pekiştirdiğinde kurumlara ise elindeki kaliteli elemanı kaçırmama durumunu ortaya çıkaracaktır.
Muadiliniz bulunan bir hemşire ve ebe iseniz zaten piyasa sizi her rüzgarında sağa sola savurur.
Aşağıda ise devlette Hemşire ve Ebelerin 2018 yılı İlk Yarısındaki Net Maaşları (Kaynak) verilmektedir. Tabi güncelliği olsa da derecelere göre bir tahmininizin olmasını sağlayabilir.
| D/K | Hizmet Yılı | Aylık Net Maaş (2018 yılı ilk yarısında) | |
| Gelir Vergisi Oranı %15 | Gelir Vergisi Oranı %20 | ||
| 1/4 | 25 + | 3.831 TL | 3.741 TL |
| 1/4 | 24 | 3.830 TL | 3.740 TL |
| 1/4 | 23 | 3.828 TL | 3.739 TL |
| 1/4 | 22 | 3.827 TL | 3.737 TL |
| 1/4 | 21 | 3.825 TL | 3.736 TL |
| 1/3 | 20 | 3.819 TL | 3.730 TL |
| 1/2 | 19 | 3.813 TL | 3.724 TL |
| 1/1 | 18 | 3.807 TL | 3.718 TL |
| 2/3 | 17 | 3.740 TL | 3.655 TL |
| 2/2 | 16 | 3.734 TL | 3.650 TL |
| 2/1 | 15 | 3.728 TL | 3.644 TL |
| 3/3 | 14 | 3.617 TL | 3.534 TL |
| 3/2 | 13 | 3.612 TL | 3.529 TL |
| 3/1 | 12 | 3.607 TL | 3.524 TL |
| 4/3 | 11 | 3.595 TL | 3.513 TL |
| 4/2 | 10 | 3.591 TL | 3.509 TL |
| 4/1 | 9 | 3.578 TL | 3.497 TL |
| 5/3 | 8 | 3.422 TL | 3.343 TL |
| 5/2 | 7 | 3.418 TL | 3.339 TL |
| 5/1 | 6 | 3.414 TL | 3.335 TL |
| 6/3 | 5 | 3.403 TL | 3.325 TL |
| 6/2 | 4 | 3.399 TL | 3.321 TL |
| 6/1 | 3 | 3.396 TL | 3.318 TL |
| 7/3 | 2 | 3.377 TL | 3.300 TL |
| 7/2 | 1 | 3.374 TL | 3.297 TL |
| 8/2 | 1 | 3.363 TL | 3.287 TL |
| 8/1 | 0 | 3.358 TL | 3.283 TL |
NOT:
*Aile yardımı ve asgari geçim indirimi bakımından, bekar (ya da eşi çalışan) ve çocuksuz personele göre değerlendirme yapılmıştır.
*Döner sermayeden yararlananlar için, sabit döner sermaye ödemesi (net ek ödeme miktarı kadar) hesaplamaya dahil edilmiştir.
*Çalışılan kurum, yer ve bölgeden kaynaklı ödeme farklılıkları dikkate alınmamıştır.
*Sendika aidatı ve toplu sözleşme ikramiyesi ödemesi dikkate alınmamıştır.
*Tabloda hizmet süresi 9 yıldan az gösterilenlerin, 30.09.2008 tarihinden sonra işe girmiş oldukları varsayılmıştır.
*Tabloda, hizmet süreleri itibariyle ulaşılabilecek derece/kademeler tahmini olarak kullanılmıştır.
*Yabancı dil tazminatı ile bireysel emeklilik sigortası primi dikkate alınmamıştır.
